واحد 2 – كار با برق

استفاده از وسايل برقي در صنعت، كشاورزي، بيمارستان ها، تأسيسات شهري ، مخابرات ، وسايل ارتباط جمعي (مثل: راديو ، تلويزيون) ، وسايل حمل و نقل ، لوازم منزل و … روز به روز متنوع تر و گسترده تر مي شود.

  حفاظت و ايمني در برق :

حفاظت الكتريكي، مجموعه اقداماتي است كه بايد در تأسيسات الكتريكي انجام شود تا خطرها و خسارت هاي ناشي از جريان برق، براي افراد و تأسيسات به حداقل برسد. خطرهاي ناشي از جريان برق، ممكن است بر اثر موارد زير باشد:
الف - اتصال سيم فاز به زمين
ب - اتصال سيم فاز به بدنه يا قسمت فلزي وسايل برقي
ج - اتصال دو سيم حامل جريان الكتريكي به يك ديگر بدون واسط (اتصال كوتاه)
به منظور پيش گيري از خطرهاي ناشي از جريان برق، وسايل حفاظتي مختلفي ساخته شده است كه هر كدام كاربرد مخصوص دارد.
اتصال به زمين :
در صفحه هفده كتاب حرفه و فن (سال دوم راهنمايي) نقشه سيم كشي و ساير مدارها ديده مي شود.
سه عدد سيم ورودي وجود دارد كه يكي از سيم ها فاز، ديگري نول و سومي، سيم اتصال به زمين ناميده مي شود. سيم اتصال به زمين باعث مي شود، هنگام اتصال سيم فاز به بدنه وسايل برقي ، با عبور جريان از سيم به زمين، فيوز مربوط قطع شده و خطر برق گرفتگي براي اشخاص به وجود نيايد.
نقشه سيم كشي ساختمان :
براي اين كار ابتدا بايد با وسايل الكتريكي، آشنا شويم.  

  الكترونيك :

علم الكترونيك در قرن نوزدهم ميلادي، پس از كشف الكترون متولد شد. امروزه، مي توان هزاران فرآورده علمي را نام برد كه در آن ها از مدارهاي الكترونيكي استفاده شده باشد. مانند: راديو، تلويزيون ، تلفن، ساعت و …
هر وسيله ي الكترونيكي از تعدادي برد (مدار الكتريكي) ساخته شده است. مدار الكترونيكي از تعداد قطعه هاي مختلفي (اِلمان) تشكيل شده است.
مقاومت : قطعه اي است كه در اندازه ها و انواع گوناگون ساخته مي شود. مقاومت ها در مدارهاي الكتريكي،‌بيشترين مصرف را دارند.
خازن : قطعه ايي پرمصرف است كه در انواع و اندازه هاي گوناگون ساخته مي شوند.
ديود : قطعه ي الكترونيكي از جنس سليسيم (ژرمانيوم) است كه در برخي از مدارها كاربرد دارد.
ترانزيستور: علم الكترونيك با اختراع اين قطعه ي الكترونيكي به تحول اساسي دست يافت. اين قطعه داراي سه پايه است.
 

  آي – سي (مدارهاي مجتمع)

آي – سي ، يكي از قطعه هاي الكترونيكي است كه در سال هاي اخير كاربرد وسيعي پيدا كرده است. اين قطعه از تعداد زيادي خازن، ديود و ترانزيستور ساخته شده است.اختراع آي – سي موجب كم حجم شدن و ارزان تر شدن وسايل الكتريكي گرديده است. در آي – سي ها تعدادي پايه وجود دارد كه اغلب بيشتر از سه پايه است.  

  نكات ايمني:

1 – در خازن هاي الكترونيك بايد جهت قطب هاي الكترونيكي با جهت هاي باتري و خازن يكسان باشد. در غير اينصورت به خازن آسيب مي رسد.
2 – هنگام كار با خازن ها، حداكثر ولتاژ نبايد از دوازده ولت بيشتر باشد.  

  سؤال هاي واحد 2 – كار با برق :
1 – وسايل برقي موجود در تصاوير صفحه چهارده را با توجه به كاربرد آن ها دسته بندي كنيد؟

الف - اطلاع رساني : تلفن، تلويزيون و راديو
ب - لوازم خانگي :‌ماشين لباسشويي
ج- حمل و نقل :‌اتومبيل ، قطار ، كشتي و هواپيما
د - تفريحي و هنري : دوربين عكاسي  

  2 – در صنعت و كشاورزي چه استفاده هايي از برق مي شود؟

از برق در صنعت براي به كار انداختن جرثقيل هاي سنگين و سبك جهت جا به جايي قطعه هاي بزرگ و كوچك استفاده مي شود. همچنين در به كار انداختن الكتروموتورها، جهت توليد نيرو و … نيز استفاده مي شود. اما در كشاورزي از برق ،براي موتور آب و مواردي از اين قبيل بهره مي برند.  

  3 – براي پيش گيري از خطرهاي احتمالي برق چه راه هايي را پيشنهاد مي كنيد؟

داشتن فيوز براي هر مدار به طور جداگانه – استفاده از كليدهاي محافظ جريان برق، وجود سيم ارت در مصرف كننده ها راه هاي پيشنهادي است.  

  4 – آيا استفاده از سيم اتصال به زمين تمامي خطرهاي ناشي از كار با برق را برطرف مي كند؟ چرا ؟

خير، زيرا از انواع اتصال هاي خطرناك برقي ، يك نوع آن كه خطر اتصال به بدنه است را برطرف مي كند.  

  5 – اتصال سيم فاز به بدنه چه خطراتي دارد و چگونه مي توان جلوگيري كرد؟

در اين اتصال، بدنه ي وسايل برقي داراي برق شده و موجب برق گرفتگي مي گردد و به وسيله ي سيم ارت (سيم اتصال به زمين) مي توان جلوگيري نمود.
براي جلوگيري مي توان از سيم ارت (سيم اتصال به زمين ) استفاده كرد.  

  6 – برد الكتريكي چيست؟

برد صفحه ابي است كه قطعه هاي مورد نياز يك مدار الكترونيكي (براي انجام يك وظيفه ي خاص) روي آن نصب مي شود.  

  7 – كار مقاومت در مدارهاي الكترونيكي چيست؟

كنترل مقدار جريان الكتريكي است.  

  8 – ديود در مدار الكتريكي چگونه عمل مي كند؟

ديود شبيه كليد يك پلي است كه تنها از يك طرف جريان الكتريكي را عبور مي دهد.  

  9 – مدارهاي مجتمع يا آي سي از چه قطعه هايي ساخته شده است؟

اين قطعه از تعداد زيادي مقاومت ، خازن ، ديود و ترانزيستور ساخته شده است.  

  10 – قطب هاي مثبت و منفي باتري و برق شهر را با هم مقايسه كنيد.

در باتري همواره قطب هاي مثبت و منفي ثابت هستند. ولي در برق شهر قطب ها در ثانيه پنجاه بار تغيير مي كندَ